Hoe bouw je een sterk en succesvol team? En hoe zorg je ervoor dat je gesprekken en interacties met anderen beter verlopen? Jij wilt toch ook in een team werken waar het plezierig werken en is waar je met elkaar mooie dingen bereikt?
Interactielagen: voor teamontwikkeling en dialogen
Wij hebben een model ontwikkeld om dit te bereiken, de 5 Interactielagen. Met de 5 Interactielagen kun je je bewustzijn, inzicht en vaardigheden ontwikkelen. Gericht op hoe je succesvol aan teamontwikkeling kunt werken en het helpt je tegelijkertijd om dialogen beter te begrijpen en interventies te doen die de dialoog en interactie verbeteren.
Inhoud
De eerste laag is de laag van de Inhoud. Deze laag gaat over thema’s als doelstellingen, missie en visie. Waar gaan we voor, waar staat we voor? Het eindproduct van een goed gesprek over inhoud is bijvoorbeeld een jaarplan of een meerjarenplan. Of in ieder geval duidelijkheid over de richting van het team en de organisaties.
Procedure
De tweede laag noemen we de Procedurelaag. Om de inhoud te bereiken, is het noodzakelijk om af te spreken HOE we dat gaan bereiken? Spreek duidelijk met elkaar af wie waarvoor verantwoordelijk is en hoe de rapportagelijnen en communicatielijnen lopen. Via welke overlegstructuren gaan we werken. Werken we vanuit productfocus of vanuit klantfocus, of een combinatie-matrix structuur? We gebruiken vaak de metafoor van de tuintjes.
Als duidelijk is wat jouw tuintje is en waar jij echt over gaat, dan wordt het ook makkelijker om de mening of adviezen van anderen aan te horen. Als het niet duidelijk is, dan wordt het sneller ervaren als: ‘waar bemoei je je mee?’ Ook bij een dialoog kan het helpen om aan het begin van het gesprek te bespreken wat de verwachtingen en rolverdelingen zijn. Maar ook zaken als: hoeveel tijd hebben we voor dit gesprek? Gaan we brainstormen of een beslissing nemen?
Gedrag
De derde laag gaat over het Gedrag. Hoe gaan we met elkaar om? Wat zijn onze ways of working? Hoe ‘behandelen’ we elkaar? Ook op deze laag hebben mensen vaak verschillende verwachtingen. Als die niet worden uitgesproken, kan dat frustrerend zijn voor het bereiken van de inhoud.
Als je deze laag aandacht geeft, dan bespreek je de gewenste omgangsvormen. Wat mag hier wel, wat mag hier niet meer? Het werken aan deze laag resulteert vaak in een bij voorkeur kort lijstje met afspraken voor de onderlinge samenwerking en interactie.
Binnenwereld
De vierde laag is de laag van de Binnenwereld. Dit is de laag van de emoties zoals angst, boosheid, verdriet en blijdschap. Hier vragen we ons dingen af als: doe ik er toe? Mag ik zijn wie ik ben? Word ik gezien? Heb ik volgend jaar mijn baan nog? Wat heeft deze reorganisatie voor effect op mij als mens?
Werken aan de binnenwereld in teams is werken aan psychologische veiligheid en vertrouwen in teams. Dit doe je door met elkaar te delen over hoe je echt in elkaar zit, waar je behoefte aan hebt in de samenwerking.
Inzicht verkrijgen in je eigen behoeften en drijfveren, en die van de ander doen wij bijvoorbeeld met de drijfverenanalyses van Profile Dynamics. Het geeft onder andere inzicht in hoe je de onderlinge interacties kunt versterken, je persoonlijk leiderschap kan ontwikkelen en hoe de teamdynamica naar een volgende niveau kan worden gebracht.
Deze behoefte en drijfveren kun je vertalen in afspraken op gewenst gedrag over hoe we met elkaar omgaan om een veilige en plezierige werksfeer te krijgen. Zo grijpen uiteindelijke alle lagen in elkaar.
Script
De laatste en vijfde laag noemen we de Scriptlaag. Deze laag goed begrijpen, vraagt om inzicht in je levenspad en de daaruit ontstane levensovertuigingen. Want waarom wordt de ene persoon boos van een opmerking en de andere boos of bedroefd en raakt het een derde persoon weer helemaal niet?
We verklaren dit vanuit de gedachte dat we allemaal een ander levenspad hebben gelopen waarin we lessen hebben geleerd en waarin we keuzes hebben gemaakt over hoe we omgaan met sommige, vaak stressvollere, situaties. Dit noemen we scriptgedrag.
Inzicht in het script van personen geeft vaak immens veel begrip voor elkaar en daarmee een sterke binding en verbinding in teams. Ook organisaties hebben script dat zich uit in bedrijfsculturen of teamculturen. Dit is niet de cultuur die we proberen vast te leggen in ‘corporate values’, maar de onderliggende cultuur waar oude gebeurtenissen, overleveringen of oude leiders nog steeds invloed hebben op de huidige situatie. Echt diepgaande cultuurverandering in organisaties begint dus met inzicht in het organisatiescript.
Context
Tot slot is er nog de context, die invloed heeft op alle lagen. We leven in een maatschappij die sociale druk of ontspanning legt op bepaalde beroepsgroepen. Jarenlang hebben we over bankiers gedacht en geschreven dat het ‘boeven’ zijn en nog steeds kan het lastig zijn om te vertellen dat je bij een bank bent. Mensen ‘denken’ er iets van. Soms terecht, soms onterecht natuurlijk. De macro-economische situatie is ook context.
In goede tijden wordt het makkelijker om het eens te worden over de inhoud en de procedure, dan in slechtere tijden. In goede tijden gaat het vaker over mensen aannemen en uitbreiden terwijl het in slechte tijden over inkrimpen en kostenbeheersing kan gaan. En dat heeft sneller een negatief effect op de binnenwereld en daarmee de psychologische veiligheid in teams. Ook directies, commissarissen of andere teams kunnen de context inkleuren en dus van invloed zijn op alle lagen.
Doel
Om je Persoonlijk Leiderschap in interacties met anderen te verbeteren, kun je dit model gebruiken. Schakel in de dialoog naar waar je gesprekspartner zit en je zult merken dat je minder ‘langs elkaar heen praat’. Je zit dan dus wel op de juiste golflengte!
Bij teamontwikkeling is het de bedoeling om de juiste aandacht te geven aan alle lagen. De laag die aandacht nodig heeft kan dus per moment, dag, maand of kwartaal verschillen. De belangrijkste vraag om regelmatig te stellen is dus:
“Welke laag heeft op dit moment aandacht nodig?”
Het antwoord op die vraag kun je ook vinden door alle teamleden een score tussen 1 en 10 te laten geven op de volgende vraag (voor elke laag dus):
“In hoeverre vind ik dat wij de juiste aandacht geven aan laag…?”
In de regel geldt: als een diepere laag aandacht nodig heeft, dan heeft het geen zin om over inhoud te spreken. Als je merkt dat er op binnenwereld aandacht nodig is, bespreek dat dan eerst. En probeer daarna weer de inhoud of procedure te bespreken.
De interactielagen bieden vele handvatten om teams te bouwen en dialogen te versterken. Wil je weten hoe de Interactielagen voor jou kunnen werken? Neem dan contact met ons op?
Het model van de Interactielagen is gebaseerd op Jan Remmerswaal (2013: Handboek Groepsdynamica) en aangevuld met inzichten uit de Transactionele Analyse en onze eigen expertise en praktijkervaringen.
Inhoudsopgave
Add a header to begin generating the table of contents
